NUMER 12 (3) MAJ 2015 | "SPOŁEM"

WSPÓLNE DO BÓLU,
CZYLI KURTKA I EKSPRES
DO KAWY, KTÓRE WIEDZĄ
O TOBIE WSZYSTKO

Wsta­jesz rano. Z poduszką odgnie­cioną na twa­rzy. Z fry­zurą na lwa afry­kań­skiego. Zapo­mi­nasz z domu para­sola, więc do pracy dojeż­dżasz w stru­gach desz­czu i maki­jażu. Takie poranki przy­da­rzają się każ­demu. Jest przy­naj­mniej o czym napi­sać w sta­tu­sie na Face­bo­oku, myślisz. I wycią­gasz tele­fon, który roz­ła­do­wał się po dro­dze.

Budzi cię budzik, który wydziela zapach sma­żo­nego bekonu. Oddzia­łuje na powo­nie­nie śpią­cego tak, że wsta­nie z łóżka nie jest przy­krym przy­mu­sem, ale prze­możną potrzebą gastryczną. Z budzi­kiem sko­mu­ni­ko­wany jest eks­pres do kawy, sto­jący na kuchen­nym bla­cie. Zanim więc doj­dziesz do kuchni i uświa­do­misz sobie, że jesz­cze nie do końca się obu­dzi­łeś, masz zaser­wo­waną fili­żankę aro­ma­tycz­nej kawy. W międzycza­sie twoja szafa opry­skuje ci gar­de­robę odświe­ża­czem i zbiera infor­ma­cje ze sta­cji mete­oro­lo­gicz­nych. Ubra­nia pozy­cjo­nują się na wie­sza­kach tak, aby te naj­bar­dziej ade­kwatne pod kątem warun­ków atmos­fe­rycz­nych na dany dzień wisiały w pierw­szym rzę­dzie. Ubie­rasz się. W tym samym cza­sie leżący w kory­ta­rzu para­sol zmie­nia kolor na nie­bie­ski, żeby zasy­gna­li­zo­wać koniecz­ność wzię­cia go ze sobą. Kurtka przy­tula cię, ile­kroć ktoś polubi twój post na Face­bo­oku. Do pracy docie­rasz na czas. Suchy i rad z sie­bie.

Nie musisz zapo­wia­dać, kiedy pla­nu­jesz wró­cić, bo Google Lati­tude Door­bell (dzwo­nek geo­gra­ficzny Google) będzie na bie­żąco infor­mo­wał pozo­sta­łych domow­ni­ków, jak daleko od domu się znaj­du­jesz. Na ścia­nach w poko­jach będzie można mieć wir­tu­alne dia­gramy samo­po­czu­cia miesz­kań­ców. Jeśli więc wyczy­tasz na dia­gramie, że żona wró­ciła po pracy zła jak osa, już wiesz, że bez kija lepiej nie pod­cho­dzić. Oczy­wi­ście taki dia­gram będący wir­tu­alną bazą danych może być wyko­rzy­stany także przez two­jego pra­co­dawcę czy ubez­pie­czy­ciela. Rów­nież kli­niki psy­chia­tryczne i firmy far­ma­ceu­tyczne będą mogły w ten spo­sób tro­pić poten­cjal­nych kon­su­men­tów anty­de­pre­san­tów.

Poziom zado­wo­le­nia mie­rzą także koce, które już wpro­wa­dziła firma Bri­tish Air­ways. Póki co taki koc-mier­nik jest dostępny do opa­tu­le­nia się na tra­sie Nowy Jork–Lon­dyn. Dzięki wszy­tym świa­tło­wo­dom pled zmie­nia kolor. Nie­bie­ski ozna­cza spo­kój i odprę­że­nie. Czer­wony wska­zuje na zde­ner­wo­wa­nie użyt­kow­nika. Rów­nież inne środki trans­portu pró­bują dosto­so­wać się do pre­fe­ren­cji pasa­że­rów. Tzw. samo­chód kogni­tywny nie tylko ustawi ci fotel i lusterka, ale też odpali twój ulu­biony kawa­łek na samo­cho­do­wym radio. Kiedy impulsy prze­bie­ga­jące wzdłuż pasa bez­pie­czeń­stwa zdra­dzą, że jesteś wil­czo głodny, wyświe­tli ci trasy dojazdu do two­ich ulu­bio­nych restau­ra­cji. Samo­chód kogni­tywny zna twoje gusta jak Face­book, ale potrafi w czynny spo­sób wyko­rzy­sty­wać te infor­ma­cje, dopa­so­wu­jąc cho­ciażby sound­track podróży.

Jeśli nie jesteś głodny ani nie inte­re­suje cię prze­jażdżka po mie­ście przy akom­pa­nia­men­cie ulu­bio­nych utwo­rów sączą­cych się z samo­cho­do­wych gło­śni­ków, możesz pod­je­chać do kli­niki zdro­wia. Wcho­dząc na jej teren twoje ciało zostaje prze­ska­no­wane zarówno pod kątem zawar­to­ści wita­min, mine­ra­łów, jak rów­nież ubyt­ków na zdro­wiu, takich jak nie­do­ma­ga­jące organy czy two­rzące się komórki nowo­two­rowe. Zamiast szcze­pio­nek i dłu­gich, męczą­cych tera­pii, masz się jedy­nie udać do lecz­ni­czej restau­ra­cji, gdzie zaser­wują ci danie, które dostar­czy two­jemu orga­ni­zmowi potrzeb­nych leków, szcze­pio­nek pre­wen­cyj­nych i sper­so­na­li­zo­wa­nych dawek wita­min.

Brzmi to tro­chę jak szkic sce­na­riu­sza do ame­ry­kań­skiej oby­cza­jówki science fic­tion. Co cie­kawe, wszyst­kie poten­cjalne zmiany, inno­wa­cje i usie­cio­wie­nia przed­sta­wione powy­żej spro­wa­dzają się do ode­bra­nia czło­wie­kowi sfery pry­wat­nej. Maszyny, żeby móc być sko­mu­ni­ko­wane z porami wsta­wa­nia danej osoby czy jej pre­fe­ren­cjami kuli­nar­nymi i muzycz­nymi, opie­rają się na danych swo­jego użyt­kow­nika. Prze­stają być to infor­ma­cje oso­bi­ste, ponieważ mogą być bez prze­szkód wyko­rzy­stane przez osoby trze­cie, kon­cerny czy insty­tu­cje, jak choćby w przy­padku dia­gramu samo­po­czu­cia domow­ni­ków, który wspo­ma­ga rynek leków anty­de­pre­syj­nych.

Świat opie­ra­jący się na tak dzia­ła­ją­cych tech­no­lo­giach to świat nowego porządku, nowej jako­ści życia i wygody, którą w obec­nych cza­sach udaje nam się osią­gnąć jedy­nie spo­ra­dycz­nie. Tak duża auto­ma­ty­za­cja oraz usie­cio­wie­nie urzą­dzeń i przedmio­tów codzien­nego użytku eli­mi­nują ludzką omyl­ność, wpro­wa­dzają ład, porzą­dek i przej­rzy­stość do naszych żyć. Stąd też nad­cho­dzący okres okre­śla się mia­nem Ery Przej­rzy­sto­ści, czyli czasu, kiedy wszystko sta­nie się jasne, upo­rząd­ko­wane i wia­dome. Infor­ma­cje prze­staną być tajne czy poufne, koń­cząc Erę Pry­wat­no­ści. W trak­cie jej apo­geum ceniło się pry­wat­ność, intym­ność, a infor­ma­cjami dzie­liło się wedle wła­snych osą­dów.

Era Pry­wat­no­ści była poprze­dzona cza­sami komu­nal­nego życia. Wtedy rze­czy rów­nież były wspólne i trzeba się było dzie­lić dobrami. Ludzie, szcze­gól­nie bied­niejsi miesz­kańcy wio­sek, miesz­kali w jed­nej izbie, czę­sto dzieląc posłanie ze swo­imi zwie­rzę­tami. Kąpali się we wspól­nych łaź­niach, pra­co­wali na wspól­nym polu.

Z nasta­niem kapi­ta­li­zmu czasy wspól­no­towe ustą­piły miej­sca Erze Pry­wat­no­ści, u schyłku któ­rej żyjemy. Teraz ponie­kąd wra­camy do cza­sów wspól­no­to­wych. Przy czym wspólne będą nie prze­strze­nie i miej­sca, ale infor­ma­cje i wie­dza o poszcze­gól­nych człon­kach spo­łecz­no­ści. Kiedy ktoś będzie w depre­sji, nie będzie już miał wyboru, z kim podzieli się swo­imi egzy­sten­cjal­nymi roz­ter­kami. Jego pro­blem będzie znany powszech­nie.

Ame­ry­kań­ski myśli­ciel, eko­no­mi­sta i poli­to­log, Jeremy Rif­kin, prze­wi­duje wła­śnie aż tak daleko idące zmiany. Wszyst­kie spro­wa­dzają się w grun­cie rze­czy do zatar­cia stref pry­wat­nych poszcze­gól­nych ludzi i zespo­le­nia ich w jedno wspólne pole przej­rzy­sto­ści.

Rif­kin prze­wi­duje także, że z cza­sem zanik­nie podział na pro­du­cen­tów i kon­su­men­tów dóbr i zleją się oni w jedną grupę pro­su­mencką. Snuje on fan­ta­styczną wizję, w któ­rej czło­wiek żyje w infor­ma­cyj­nej komu­nie, trzyma na para­pe­cie oso­bi­stą dru­karkę 3D, która jest zasi­lana pro­mie­niami sło­necz­nymi. Może sam pro­jek­to­wać potrzebne narzę­dzia i wytwa­rzać je przy pomocy urzą­dze­nia. Wła­snymi narzę­dziami może wymie­niać się do woli z innymi człon­kami spo­łecz­no­ści. Brzmi bar­dziej hip­ster­sko niż kra­kow­ska scena under­gro­un­dowa.

Wszyst­kie powyż­sze zmiany to duży krok naprzód w kie­runku upo­rząd­ko­wa­nia świata i jego tech­no­lo­gi­za­cji, ale też spory krok do tyłu w kwe­stii respek­to­wa­nia pry­wat­no­ści i intym­no­ści czło­wieka, do któ­rych zawsze miał i ma prawo. Pyta­nie: czy na­dal będzie?

AGATA WIECZOROWSKA
Filo­log języ­ków obcych (angiel­ski) i bar­dzo obcych (por­tu­gal­ski i rumuń­ski). Pocho­dzi z Zie­lo­nych Płuc Pol­ski. Na stu­dia prze­pro­wa­dziła się do Kra­kowa. Pra­cuje w kor­po­ra­cji, w wol­nym cza­sie czyta Muminki i pro­wa­dzi blog: kaluzeiroze.com.

WERONIKA (WERA) GRZYWA
Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego (filia w Cieszynie), na kierunkach Edukacja Artystyczna i Grafika. Zajmuje się komiksem i ilustracją. Poza tym jest potrzepaną melancholiczką, starającą się nie zwariować!

Leave a Reply

Name:

Email:
(Your email will not be publicly displayed.)

Please type the letters and numbers shown in the image.

Click the image to see another captcha.